Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται σε διαφορετικά στάδια στα πλαίσια υποβοήθησης της αναπαραγωγής, είτε πρόκειται για πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας, είτε για σπερματέγχυση ή εξωσωματική γονιμοποίηση, στόχο έχουν την αύξηση των πιθανοτήτων για σύλληψη.
Πρόκειται για διαφορετικές κατηγορίες φαρμάκων όπως βιταμίνες, αντιβιοτικά, ορμονικά ή άλλα σκευάσματα. Ας δούμε λοιπόν πιο αναλυτικά ποιες είναι οι ουσίες αυτές, τι κάνουν και τι πιθανές παρενέργειες, σε αποδεκτά επίπεδα, μπορεί να έχουν στον οργανισμό.
Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για φαρμακευτικές ουσίες που πρέπει να λαμβάνονται μονάχα με ιατρική παρακολούθηση:
Αντισυλληπτικά Χάπια: Βοηθούν στο να να “ηρεμίσουν” τις ωοθήκες και να εμποδίσουν τη δημιουργία κύστεων πριν από την διέγερση των ωοθηκών.
Παιδική ασπιρίνη: Λαμβάνοντας μία παιδική ασπιρίνη, πιστεύεται πως καλυτερεύει η κυκλοφορία του αίματος στη μήτρα και τις ωοθήκες, και προλαμβάνεται η δημιουργία θρόμβων στο αίμα. Δεν συμφωνούν όλοι με την πρακτική αυτή.
Ηπαρίνη χαμηλού μοριακού βάρους: Αυτή η ενέσιμη φαρμακευτική αγωγή μειώνει τον κίνδυνο για την αποβολή εμβρύου σε γυναίκες με υψηλή πηκτικότητα του αίματος που συνδέεται με επαναλαμβανόμενες αποβολές. Πρέπει να χορηγείται με μεγάλη προσοχή κατόπιν ιατρικής παρακολούθησης σε περιστατικά που υπάρχει ανάγκη βάση ενδείξεων.
Παρενέργειες: Οσφυαλγία, εξανθήματα, βαριά αιμορραγία, τριχόπτωση, υψηλά επίπεδα κάλλιου στο αίμα
Φυλλικό Οξύ: Το φυλλικό οξύ μειώνει την πιθανότητα συγγενών ανωμαλιών και θεωρείται το πλέον σημαντικό συμπλήρωμα διατροφής πριν τη σύλληψη και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Δοξυκυκλίνη : Αντιβιοτικό για λήψη τόσο από τη γυναίκα όσο και από τον σύζυγο της, για την αντιμετώπιση μικροβίων όπως το μυκόπλασμα, το ουρεάπλασμα και τα χλαμύδια που μεταδίδονται με σεξουαλική επαφή και σχετίζονται με υπογονιμότητα.
Κιτρική Κλομιφαίνη (Clomid, Serpafar) / χάπια: Το φάρμακο αυτό, που χορηγείται από το στόμα, κάνει το σώμα να νομίζει ότι έχει χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων. Αυτό προκαλεί μια σειρά γεγονότων που έχουν ως αποτέλεσμα την παραγωγή των ορμονών FSH και LH ( των ορμονών δηλαδή που μετράμε τη 2η- 5η ημέρα του κύκλου για να διαπιστώσουμε αν ο κύκλος λειτουργεί σωστά). Η FSH είναι η ορμόνη που προκαλεί την παραγωγή των ωοθυλακίων στις ωοθήκες. Η LH είναι η ορμόνη που προκαλεί τελικά την ωορηξία και προάγει την παραγωγή της προγεστερόνης. Χρησιμοποιείται συνήθως σε κύκλους πρόκλησης ωοθυλακιορρηξίας και σπερματέγχυσης.
Παρενέργειες: Οι πιο συχνές παρενέργειες μοιάζουν με αυτές της κλιμακτηρίου/ εμμηνόπαυσης, όπως είναι η κολπική ξηρότητα, εξάψεις, αλλαγές στη διάθεση αλλά και ευαισθησία στο μαστό, ναυτία ή/και εμετός. Γυναίκες που χρησιμοποιούν κλομιφαίνη έχουν 5- 10% πιθανότητα να μείνουν έγκυες με δίδυμα και 0,5 με 1% με τρίδυμα. Στην περίπτωση που αντιμετωπίσετε δυνατούς πονοκέφαλους και θολή όραση πρέπει να καλέσετε άμεσα το γιατρό σας.
Μετφορμίνη: Σε μορφή χαπιών, η μετφορμίνη χρησιμοποιείται προκειμένου να θεραπεύσει το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών και να βοηθήσει στην ωοθηλακιορρηξία.
Αγωνιστές (Daronda, Arvekap) – Ανταγωνιστές (Orgalutran, Cetrotide)/ ενέσιμη μορφή: Ορμόνες που χρησιμοποιoύνται για την αναστολή της ωορρηξίας πριν από την ωοληψία.
Παρενέργειες: Εξάψεις, κολπική ξηρότητα, αϋπνίες και πονοκέφαλος
Γοναδοτροπίνες (Puregon, Gonal-F, Merional, Altermon, Elonva, Luveris) / ενέσιμη μορφή: Οι φαρμακευτικές αυτές ουσίες περιέχουν FSH, είτε σε τεχνητή μορφή, είτε απομονωμένη από ούρα εμμηνοπαυσιακών γυναικών. Σε ορισμένες περιπτώσεις το σκεύασμα περιέχει και LH ( Merional) ή προστίθεται μεμονωμένα LH (Luveris) κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Στόχος της λήψης αυτών των φαρμάκων είναι η διέγερση των ωοθηκών για την παραγωγή περισσότερων ωοθυλακίων στις ωοθήκες.
Παρενέργειες: Πονοκέφαλοι, ευαισθησία στο μαστό, μυαλγίες, και, το σοβαρότερο όλων, υπερδιέγερση των ωοθηκών. Η υπερδιέγερση των ωοθηκών συνήθως εμφανίζεται 7-10 μέρες μετά την έναρξη της θεραπείας και άφορα το 5-10% των γυναικών. Σε σοβαρές καταστάσεις υπερδιέγερσης, τα συμπτώματα μπορεί να είναι πρήξιμο των χεριών και των ποδιών, διάρροια, κατακράτηση υγρών, εμετοί,, νεφρική δυσλειτουργία, ακόμα και θρομβώσεις.
Οι φαρμακευτικές εταιρίες πολύ υπεύθυνα ενημερώνουν τους γιατρούς για την ορθή χρήση των φαρμάκων. Είναι πολύ σημαντικό ο γιατρός να έχει την απαραίτητη εξειδίκευση στην εξωσωματική γονιμοποίηση ώστε να διαλέξει σωστά το κατάλληλο για την ασθενή του πρωτόκολλο φαρμακευτικής διέγερσης, σεβόμενος τη παθοφυσιολογία της ασθενούς. Η υπερδιέγερση των ωοθηκών αποτελεί σοβαρή παρενέργεια και μπορεί να συμβεί ακόμα και με τη χαμηλότερη δοσολογία φαρμάκων. Για το λόγο αυτό είναι πολύ σημαντικό η παρακολούθηση της ασθενούς κατά τη διάρκεια της θεραπείας να γίνεται σε αυστηρά χρονικά πλαίσια.
Συνθετική Ωοθυλακιοτρόπος ορμόνη hCG (Pregnyl ή Ovitrelle): Είναι η ορμόνη που χρησιμοποιείται για την τελική ωρίμανση των ωαρίων. Χορηγείται ενδομυϊκά στη σύζυγο σε συγκεκριμένη ώρα αργά το βράδυ, όταν κριθεί υπερηχογραφικά / ορμονολογικά, ότι η ωρίμανση των ωοθυλακίων είναι επαρκής ώστε να ακολουθήσει η ωοληψία. Η ωοληψία πραγματοποιείται 34 μ4 36 ώρες μετά τη χορήγησή της.
Προγεστερόνη (Utrogestan, Crinone, Vasclor): Η προγεστερόνη είναι η ορμόνη που απαιτείται για την υποστήριξη της ωχρινικής φάσης, για να βοηθήσει στην εμφύτευση του εμβρύου και στα πρώιμα στάδια της κύησης.
Πρεδνιζολόνη (Prezolon): Αυτό το φάρμακο θεωρείται πως εμποδίζει το σώμα να απορρίψει τα έμβρυα μετά τη μεταφορά τους στη μήτρα. Στη διεθνή βιβλιογραφία οι απόψεις είναι αντικρουόμενες.
